අංශභාගයට ප්‍රතිකාර කිරීම අංශභාගය පුළුල් මාතෘකාවකි. මොළයේ රුධිර කැටියක් සිර වීම නිසා ද මොළයේ රුධිර නාලයක් පුපුරා යාම නිසා ද අංශභාගය ඇති වන බව අපි කවුරුත් දනිමු. නමුත් මොළය‌ේ සියුම් පිළිකා නිසා ද ගෙඩි නිසා ද හදිසි අනතුරුවලදී සිදුවන වම් මොළය සහ දකුණු මොළය අතර ඇතිවන ඝට්ටනය නිසා ද ආදී වශයෙන් තවත් නොයෙකුත් හේතු කාරණා නිසා අංශභාගය ඇති විය හැකි ය. බටහිර ඇලෝපති වෛද්‍යවරුන් පවා ඇතැම් අවස්ථාවලදී අංශභාග රෝගීන් සුවපත් වීම සඳහා වැඩි ඉඩකඩ පවතින්නේ දේශීය වෙදකම තුළ යැයි ප්‍රසිද්ධියේ ම කියන ලියන අවස්ථා අප දැක ඇත්තෙමු. මේ වන විට අප වෙත බොහෝ විට ම පැමිණෙන්නේ බටහිර ප්‍රතිකාර වලට යොමු වී එයින් අපේක්ෂිත තත්වයට සුවපත් නොවන රෝගීන් ය. එහිදී ඔවුන් දැනටමත් ලබා ගන්නා බටහිර ඖෂධ පිළිබඳව ද සංවේදීව කටයුතු කිරීම ද වැදගත් වේ. මේ නිසා මේ පිළිබඳ ව ඇති බටහිර ප්‍රතිකාර සහ ඒවා ගේ සීමා නිවැරදිව හඳුනා ගැනීම ද වැදගත් ය. _______________________________ අවදානම සහිත පුද්ගලයන් හඳුනා ගැනීම සාමාන්‍යය වශයෙන් රුධිර පීඩනය වැඩි රෝගීන් අංශභාගයට ගොදුරු වීමේ වැඩි ඉඩක් පවතී යැයි සම්මත ය. මීට අමතරව දියවැඩියාව සහ මේදොවෘද්ධි ( කොලෙස්ටරෝල් ) පාලනය කර නොගන්නා රෝගීන්, ශාරීරික ක්‍රියාකාරීත්වය අඩු ස්ථුල ( මහත අය ) රෝගීන්, මත්පැන් සහ දුම් පානය කරන අය, හෘද රෝගීන්, රුධිර පට්ටිකා සම්බන්ධ ගැටලු වැනි අක්‍රමිකතා සහිත ර‌ෝගීන්, න‌ොයෙකුත් අන්තරායකර ඖෂධ භාවිතා කරන්නන් සහ ලුහු අඝාත ( ටී. අයි. ඒ. ) රෝගීන් මේ පිළිබඳ ව කල්පනාකාරී විය යුතු ය. අධිකව කේන්ති යන පුද්ගලයන් ද මෙම රෝගයට බඳුන් වීමේ ඉඩකඩ පවතී. මේ සම්මත කාරණාවන්ට අමතරව මා දැක ඇති තවත් කාරණා කිහිපයක් පැහැදිළි කළ යුතු ව ඇත. ඝර්මකලාපීය සිරුරක් සහිතව ඉපදී දීර්ඝකාලයක් එළවළු පළා ආහාරයට න‌ොගෙන සිටීම, තයරොයිඩ් ආබාධ සඳහා නිසි පරිදි පිළියම් නොකිරීම, රැකියා පීඩනය වැනි නොයෙකුත් අතිරේක හේතූන්ද මේ හා බැඳී පවතී. විදෙස් ගත ලාංකිකයන් සෘතු විපර්යාස නිසා ද මෙම ර‌ෝගයට ලක් වනු දැකිය හැකි ය. හිස කෙස් සහ රෝම කූප කැරලි ගැසුණු පුද්ගලයන්ට අනෙක් අයට වඩා මේ රෝගයට ලක් වීමට යම් අවදානමක් ඇත. ජන්ම පත්‍රය‌ේ රවි අට වැන්න‌ේ සිටින අය, චන්ද්‍රයා උපතින් නීච වූ අය සහ බුද ට ශනිගෙන් බලපෑම් වන අය ද පරිස්සම් විය යුතු ය. ඔබ වෙත පැමිණි රෝගියා ගේ බුද අට වැන්නේ තැන්පත් වී ශනිගෙන් පීඩා වී ඇත්නම් නාඩි පරීක්ෂාවේදී ම‌ොළය‌ේ ගෙඩි පවතින්න‌ේ දැයි හ‌ොඳින් විමසිලිමත් විය යුතු යි. ජන්මියා ග‌ේ නම වැන්න පීඩාවට පත් වීම ද සැලකිය යුතු ය. උත්‍රපුටුප නැකත, උත්‍රසල නැකත සහ මුල නැකත අංශභාගය සම්බන්ධව අදාල වන මූලික නැකත් තුන ක් වේ. _______________________________ ර‌ෝගය හඳුනා ගැනීම අඝාත ර‌ෝගීන්ගෙන සියයට අසූ පහක් පමණ ම ර‌ෝගී වන්න‌ේ රක්තාවාරක අඝාතය හ‌ේතුවෙනි. මෙය නූතනය‌ේ ඉංග්‍රීසි භාෂවෙන් ischaemic stroke යනුවෙන් නම් කරනු දැකිය හැකි ය. අනෙක් ර‌ෝගීන් කණ්ඩායමෙන් බහුතරයක් අයත් වන්න‌ේ රක්තපාත අඝාතයට යි. ( haemorrhagic stroke ) එම තත්වයට පත් වන ර‌ෝගීන් අතරින් හරි අඩක් වත් ඉක්මනින් ම මරණයට පත් වනු දැකිය හැකි ය. තාවකාලික රක්තාවාරක අඝාතය ද සැලකිය යුතු ර‌ෝගයකි. මෙය විදෙස් ගත ලාංකිකයන්ට සුලබව ඇති විය හැකි ය. ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් transient ischaemic attack යනුවෙන් හැඳින්වෙන මේ තත්වය ට ලුහු අඝාතය යැයි කියයි. නමුත් මේ තත්වය සුළු කොට නොතැකිය යුතු අතර වහා ම වෛද්‍යය ප්‍රතිකාර කරා යොමු විය යුතු ය. මුහුණේ දුබලතා ඇති වීම ( කට පැත්තට යාම වැනි ), බාහුවේ පාලනය අපහසු වීම, කථනයේ සංකූලතා ඇති වීම මෙහි ලක්ෂණ විය හැකි ය. එවැනි තත්වයකදී රෝගියා හැකි ඉක්මනින් රෝහල් ගත කිරීම වැදගත් වේ. මීට අමතරව ශරීරයේ පැත්තක හිරි වැටීමක් හෝ පණ නැති වීමක් දැනීම, එක් වරම දෑස් බොඳ වීම, ශරීරය අසමතුලිත වී වැටෙන්නට යන්නාක් මෙන් දැනීම, වික්ෂිප්ත බවක් දැනීම සහ එක්වරම ඇතිවන තද හිසරදය ආදියද මෙහි ලක්ෂණ විය හැකි ය. රිය අනතුරු වලදී ඇති වන ධමනීය විච්ඡ‌ේදන ද බ‌ොහ‌ෝ විට මඟහරවා ගත හැකි නමුත් න‌ොදැනුවත් බව නිසා ඇති වන තත්වයන් වේ. බ‌ොහ‌ෝ ලාංකිකයන් පසුපස ආසනය‌ේ සිටින විට ආරක්ෂක බඳපටිය පළඳින්න‌ේ නැත. නවීන වාහන වුවද ඇතැම් ජපාන සහ ඉන්දීය වාහන වල පිටුපස ආසනය‌ේ හිස තබන ක‌ොටස දැකිය හැකි න‌ොවේ. ඔබේ වාහනය ද එවැන්නක් නම් ඉක්මනින් එය සකසා ගත යුතු ය. හදිසි තිරිංග පෑගීමකදී සිදුවන හිස සහ ගෙල එක් වරම ගැස්සීම නිසා මේ තත්වය ඇති වන අතර ( whiplash injury ) මා දන්නා ර‌ෝගීන් ගණනාවක් ඉන් මරණයට පත් ව ඇත. ( මේ තත්වය ක්‍රීඩකයන්ට ද ඇති වන ආබාධ තත්වයකි. ) බටහිර ර‌ෝහලකදී අංශභාග රෝගියෙකු රෝහලට ඇතුළත් කළ ක්ෂණයෙහි ම සීටී ස්කෑන් පරීක්ෂාවක් වෙත යොමු කළ යුතු ය. ඔවුන් ට රෝගය සඳහා සිදු කරන ප්‍රතිකාර ක්‍රමය තීරණය කරන්නට මොළයේ සිදු ව ඇත්තේ රුධිර වහනයක් ද නැත්නම් අවහිර වීමක් ද යන්න නිවැරදිව තීරණය කිරීම අත්‍යාවශ්‍යය වේ. සීටී ස්කෑන් යන්ත්‍රයක් යනු මිල අධික යන්ත්‍රයකි. එවැනි යන්ත්‍ර පරිත්‍යාග කිරීමට හ‌ෝ සුබපතන්නන්ගේ අවධානය ද යොමු විය යුතු යැයි සිතමි. ( ර‌ෝගියා ඉස්කීමියානු අඝාතය‌ේ සිටී නම් බටහිර රෝහල බ‌ොහ‌ෝ විට ත‌්‍රොම්‌බොලිසිස් ක්‍රමය අනුගමනය කිරීමට ඉඩ ඇත. එහිදී රුධිර කැටිති දිය වීමට ඇල්ටිප්ලේස් ලබා දේ. එය රෝග ලක්ෂණ ඇති වී පැය හතර හමාරක් තුළ ලබා දිය යුතු වේ. නමුත් මේ ප්‍රතිකාරයේ සාර්ථකත්වය සෑම දෙනාට ම එක ස‌ේ ක්‍රියාත්මක න‌ොවන අතර ආසන්න වශයෙන් සියයට හතකට පමණ රෝගීන්ට ඖෂධය දුන් පසුව ම‌ොළය‌ේ රුධිර වහනයක් ඇති වී තත්වය බරපතළ විය හැකි ය. එය වෙෙද්‍යවරයා ගේ වරදක් නොව දැනට මේ සඳහා භාවිතා වන ප්‍රතිකාරයේ ස්වභාවය යි. මා මේ බව විශේෂයෙන් සඳහන් කළ‌ේ මා මේ ලිපිය සම්පාදනය කරන අවස්ථාවේදී රජයේ රෝහල් සම්බන්ධව ලාංකිකයන් ග‌ේ විශ්වාසය බිඳ වැටෙමින් පවතින නිසා ය. ) දේශීය වෛද්‍යවරයාට නාඩි පරීක්ෂාව මඟින් හ‌ෝ වෙනත් පාරම්පරික අනන්‍යය ක්‍රම මඟින් පහසුවෙන් සිදුව ඇත්ත‌ේ රුධිර වහනයක් ද අවහිරතාවක් ද යන්න පරීක්ෂා කළ හැකි ය. රෝගියාට උණ නැඟී එන්න‌ේ නම් එය බ‌ොහ‌ෝ විට රක්තපාත තත්වයක් විය හැකි ය. _______________________________ ආදර්ශ ද‌ේශීය ප්‍රතිකාරයක් රක්තාවාරක අඝාත තත්වයක සිටින ර‌ෝගියෙකු පිළිබඳව සලකා ආදර්ශ ප්‍රතිකාරයක් දක්වමි. ර‌ෝගියා විසඥව ඇත්නම් එනම් සිහි නැති ව ඇත්නම් කිසිවක් පෙවීමට නොයාම ඉතා ම වැදගත් වේ. එම අවස්ථාවේ පෙවීමට යාම ර‌ෝගියා ග‌ේ ශ්වාසරෝධනයක් සිදු වී ජීවිතය පවා නැති වීමට හේතුවකි. ඒ නිසා පළමුව කළ යුත්ත‌ේ ර‌ෝගියා පැත්තට හරවා ස්ත්‍රියක් නම් වම් යටි පතුලෙන් ද පුරුෂයෙක් නම් දකුණු යටි පතුලෙන් ද පටන් ගෙන තුනටිය දක්වා පැමිණ ක‌ොඳු ඇට පෙළ සහ හිස ද අත් ද අත්ල ද ආවරණය වන පරිදි ඉක්මනින් මහානාරායණ, වාත විදුරංග වැනි තෙල් සාත්තුවක් ‌යෙදීම යි. ඒ අතරම සහායකයකු ලවා බෙල්ල දෙපස උණුසුම් වතුරින් තවා ශීර්ෂනාඩිය‌ේ පීඩනය අඩු කරමින් තෙල් සාත්තු කළ යුතු ය. හෘද කම්පනයක් ඇති නොවීමට සිද්ධාර්තය ද සුදුසු පරිදි යෙදිය යුතු ය. සෙම් කෝපයක් ඇති නොවන පරිදි යෙදීමට අනිවාර්යයෙන් වග බලා ගත යුතු වේ. කණ්ඨ ග්‍රන්ථි සහ ශීර්ෂ නාඩි පීඩනය අඩු කර ගන්නා විට ර‌ෝගියා ‌ගේ මුඛය අත යොදා විවර කර දිවේ ඇති දූෂිත සෙම ඉවත් කළ යුතු ය. පිරිසිදු කපු රෙදි කඩක් හ‌ෝ ජම්බු ගෙඩියක් මේ සඳහා යොදා ගත හැකි ය. අරළු ගෙඩියක් හෝ මසක්කා ගෙඩියක් පුළුස්සා ද ගත හැකි ය. ඉන්පසු ව සෙම් නාඩිය දඹරැඟිල්ලෙන් පිරිසිදු කර උක් පැණි, ඇඹුල් දොඩම් යුෂ සහ මී පැණි සමඟ බුද්ධ රාජ කල්කය ය‌ොදා දිව පිරිමදින්න. ටික වේලාවකින් නැවත සිහින් ව තලා ගත් සූකිරි සමඟ ක‌ෝලශ්ල‌ේෂ්මා තෙල් මී පැණියෙන් දිවේ ගාන්න. මේ ප්‍රතිකාරය සාර්ථකව සිදු කළ පසු ර‌ෝගියා ට යමක් ගිලීමට තරම් සුවයක් ලැබේ. මෙහිදී පළමුව ර‌ෝගියා ගේ ගිලීමේ හැකියාව තේරුම් ගත යුතු ම වේ. ගිලීමේ අපහසුතාවක් නොමැති ර‌ෝගියෙකුට සිදු කරන ප්‍රතිකාරයක් වශයෙන් ඉතා ම පරිස්සමින් ස්වරසය වරින් වර දිව මුලට ත‌ේ හැඳි භාගයක් පමණ යෙදිය හැකි ය. මේ සියල්ල ඉතා ම ඉවසිල්ලෙන් කල් වේලා ගෙන කළ යුතු පිළියම් වේ. අංශභාග ර‌ෝගියා සම්බන්ධයෙන් හැකි සෑම විට ම ස්වරස යෙදීමට උත්සාහ කළ යුතු ය. එනම් අමු බෙහෙත් යෙදීමට උත්සාහ කළ යුතු ය. යෙදිය යුතු පූර්ණ ස්වරස කසාය මෙසේය. දෙහි දළු, දොඩම් දළු, නික දළු, එළබටු දළු, යකිනාරං දළු, පාවට්ටා දළු, ඔලිඳ දළු, කුප්පමේනිය දළු, කිරි අඟුණ දළු, කුඹුරු දළු, කුඹුරු ඇට මද යන මේවා සමව ගෙන සිහින්ව ක‌ොටා වණ්ඩුවේ තම්බා මිරිකා ගත් යුෂ අඬු ක‌ෝප්ප භාගයකට ඇඹුල් ද‌ොඩම් බෑයක යුෂ ද ගිතෙල් තේ හැඳි භාගය යි තල තෙල් තේ හැඳි එකයි මිශ්‍ර කර වරින් වර පොවන්න. සම්පූර්ණ ස්වරසය සපයා ගත නොහැකි නම් පාවට්ටා, අමු ඉඟුරු, එළබටු දළු, කිරි අඟුණ දළු, නික දළු සමඟ සුදු ලූණු යොදන්න. මිශ්‍රණයට බුද්ධරාජ කල්කය මංචාඩියක් ද වෘහත් වාත චින්තාමණි රස වටිකා දෙකක් ද යොදන්න. උදේ හත, හවස දෙක සහ සවස හය වැනි වේලාවන් තෝරා ගන්න. මෙම ප්‍රතිකාරය දින හයක් සිදු කිරීම සෑහේ. මෙම අනුපානය සකසා ගැනීමට අපහසු අයට නිෂ්පාදිත ඔසු වශයෙන් ද මිලට ගැනීමට හැකියාව පවතී. මතා බෘහතී දළු අනුපානය ලෙස විමසන්න. _______________________________ මේ ප්‍රතිකාරය අතරතුර බෝතලේ බෙහෙත් මිශ්‍රණය පිළිබඳව ද සැලකිය යුතු ය. දශමූලාරිෂ්ට, බලාරිෂ්ට, පුනර්ණවාසවය, ලසුනාසවය, සාරස්වතාෂ්ට සහ කණ්ඨකාරී සිරප් යන මේවා අවුන්ස හතර බැගින් ගෙන සාදා ගන්නා මිශ්‍රණය මේස හැඳි දෙක බැගින් යෙදිය හැකි ය. රෝගියා ග‌ේ ස්වභාවය අනුව කෂාය යෙදිය යුතු යි. ආදර්ශයක් වශයෙන් පහත කෂාය දක්වමි. බෙලි මුල්, මිදි මුල්, තොටිල මුල්, පලොල් මුල්, ඇත්දෙමට මුල්, අස්වැන්න, පොල්පලා, එළබටු, කටුවැල්බටු, නෙරෙංචි, වෙල්ලන්ගිරිය මුල්, ආපසුමදු මුල්, වේලා මුල් යන මේවා මදටිය දහ අට බැගින් ගෙන පත අට පතට සිඳ පෙරා එඬරු තෙල් බින්දු හයක් පමණ යොදා උද‌ේ හවස වඩි හතක් පමණ දෙන්න. උදේ හත සවස හය පමණ වීම සෑහේ. ඒ අතර දෙවන කෂාය ද යොදන්න. උදේ දහය රෑ දහය යෙදිය යුතු යි. නික මුල්, මුරුංගා මුල්, වදකහ, වියළි ඉඟුරු, සුවඳ ක‌ොට්ටන්, සුදු ළූණු, දේවදාර කලඳයි මදටිය දා හතර බැගින් ය‌ොදා පත අට එකට සිඳ පෙරා පත භාගය බැගින් තල තෙල් බින්දු හයක් පමණ ය‌ොදා දෙන්න. වඩි හතක් දීම සෑහ‌ේ. _______________________________ තෙල් සහ තැවිලි ආපසු මදු ඉස්ම පත දෙකක්, නික ක‌ොළ ඉස්ම පත දෙකක් හාතාවාරිය ක‌ොළ ඉස්ම පතක්, එරඬු කොළ ඉස්ම පතක් මී තෙල් භාගයක් සහ තල තෙල් භාගයක් ද තැඹිලි පොල් ගෙඩියක පොල් කිරිද යොදා තෙල් සිඳ රෝගියා ගේ ගල්වන්න. ඒ සඳහා තැවීමට නික ක‌ොළ ප‌ොතු ද සුදු ළූණු, උළු හාල්, එරඬු ඇට මද, කලාඳුරු අල, කුරුඳු ක‌ොළ සම ව ගෙන ක‌ොටා පොට්ටනි බැඳ තෙල් ගා තවන්න. නිෂ්පාදිත තෙල් මිලට ගන්නේ නම් වාත විදුරංග වැනි තෙල් සුදුසු ය. රෝගියා අනුව තීරණය කළ යුතු යි. _______________________________ අංශභාග ර‌ෝගීන් ට සුදුසු පරිදි ආහාර පාන ලබා දී හ‌ොඳින් බලා ගත යුතු ය. එක්තැන් ව සිටී නම් ඇඳ වණ ඇතිවීම ආදියෙන් රෝගියා පරිස්සම් කළ යුතු ය. බුද්ධරාජ කල්කය ලබා දීම මඟින් සෙම පාලනය කළ හැකි අතර මෙවැනි රෝගීන් ගේ සීනි තත්වය පිළිබඳව නිරතුරුව සැලකිලිමත් විය යුතු ය. හිසට සුදුසු පරිදි තෙල් ගැල්වීමෙන් බොහෝ විට රෝගියාට කල්පනාව නැවත පැමිණේ. ඉන්පසු ව ඔහු ග‌ේ චිත්තවේගී බව සමඟ ර‌ෝගියාව හ‌ොඳින් තේරුම් ගනිමින් කටයුතු කළ යුතු ය. කල්පනාව නැවත ආ ර‌ෝගියාට ඉක්මනින් සුව වීමට උවමනා වේ. නමුත් ඇතැම් විට ඒ සඳහා බොහෝ කාලයක් තෙල් සාත්තු කළ යුතු ය. ඇතැම් රෝගීන් කිසිදු දිනෙක ඔවුන් බලාපොරොත්තු වන තත්වයට ම නැවත පැමිණෙන්න‌ේ ද නැත. රෝගියා නැවත ප්‍රකෘති මට්ටමට ගැනීමට නිසි ව්‍යායාම් ඉතා ම වැදගත් වේ. _______________________________ භෞත චිකිත්සාව මාස ගණනාවක් රජය‌ේ පුනරුත්ථාපන ර‌ෝහලේ නැවතී ක්‍රමානුකූලව භෞත චිකිත්සක ප්‍රතිකාර ලබා ගත්ත ද කිසිදු ප්‍රගතියක් නොපෙන්වූ රෝගීන් තෙල් සාත්තුවලට පැමිණීමෙන් පසු ව දින කිහිපයක් තුළ වේගයෙන් සුවපත් වන්නේ ඇයි ද යන්න විමසිය යුතු ව තිබේ. ලංකාවේ පුනරුත්ථාපන රෝහල් පිළිබඳව මාගේ පෞද්ගලික අත්දැකීම් සියල්ල ඉතා ම කණගාටුදායක ය. මාගේ පෞද්ගලික වැටහීම නම් තෙල් සාත්තුව සමඟ භෞත චිකිත්සාව ඉතා ම සාර්ථක බව යි. ______________________________ විශේෂ කරුණු කිහිපයක් පක්ෂඝාත ර‌ෝගියා ගමන් බිමන් වලදී සැලකිලිමත් විය ය�